TỪ BẢN PHÊ BÌNH CỦA TIẾN SĨ LÊ TRUNG TĨNH: NỀN DÂN CHỦ CỦA MỸ CÓ ĐANG CHẾT

https://www.livenguide.com/status/18907-le-trung-tinh.html#status-18907

ĐẾN ĐIỂM SÁCH: NỀN DÂN CHỦ CHẾT  NHƯ THẾ NÀO CỦA ROSOLINO CANDELA

https://www.independent.org/publications/tir/article.asp?id=1334

How Democracirs Dies

Author: Rosolino A. Candela, Brown University

__________________________________

*. Bản Anh Ngữ: Rosolini A. Candela

*. Bản Việt Ngữ: Ngàn Thương

__________________________________

ĐIỂM SÁCH: HOW DEMOCRACIES DIE

Bầu không khí chính trị hiện nay trên khắp các nền dân chủ Phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ, được đánh dấu bằng sự phân cực ý thức hệ ngày càng gia tăng. Trước hiện tượng này quyển “Nền Dân Chủ Chết Như Thế Nào” [ = "How Democracies Die” ] là tác phẩm quan trọng lên tiếng khuyến cáo chống lại thảm kịch bất thường của nền dân chủ. Thật hùng hồn các tác giả viết: “nghịch lý bi thảm của tiến trình bầu cử đối với chủ nghĩa độc tài chính là những kẻ sát thủ của nền dân chủ, sử dụng chính thể chế của nền dân chủ - dần dần tinh vi và thậm chí hợp pháp - để giết chết nó” (trang 8). Tác phẩm “Nền Dân Chủ Chết Như Thế Nào” giới thiệu một thông điệp bình dị -nhưng không mang tính đơn giản - và hợp thời với (hy vọng) sẽ không quá muộn.

Hai tác giả Steven Levitsky và Daniel Ziblatt bắt đầu cuộc tìm hiểu của họ, từ một hiện tượng thú vị. Sau khi Chiến Tranh Lạnh kết thúc, hầu như các nền dân chủ không bị lật đổ bằng những cuộc đảo chính quân sự đầy bạo lực ở bên ngoài, ngược lại đều bị truất phế từ bên trong thông qua thùng bỏ phiếu, sau đó là những kẻ chuyên quyền chiếm lấy thể chế chính trị. Mặc dù lịch sử không tự lập lại, “nó vẫn mang giai điệu này.”  [trang 10], đặc biệt đáng báo động từ cuộc bầu cử gần đây của Tổng Thống Donald Trump, các tác giả muốn khám phá những mô hình tương tự, hoặc “giai điệu tương tự”  như họ sẽ trình bày, về sự xói mòn thể chế của các nền dân chủ cả trong quá khứ xa xôi và gần đây, bao gồm Venezuela, Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary.

Điều gì kích động hoặc khơi mào cho sự xói mòn thể chế dân chủ này? Tương tự như lập luận của Robert Higgs trong “ Cuộc Khủng Hoảng Và Loài Thủy Quái: Các Tập Phê Bình Về Sự Phát Triển Của Chính Phủ Hoa Kỳ.” [ “Crisis and Leviathan: Critical Episodes in the Growth of American Government.”] (do Đại Học Oxford xuất bản năm 1987 tại New York), mầm mống của chủ nghĩa độc tài được gieo  rắc trong thời kỳ khủng hoảng. Levitsky và Ziblatt viết: “ Một trong số những điều trớ trêu quan trọng cho thấy các nền dân chủ bị mai một như thế nào, chính là sự bảo vệ nền dân chủ thường được sử dụng như một cái cớ để lật đổ chính nó” ( trang 92), để từ nền dân chủ bị lật đổ này những người chuyên quyền được bầu chọn sử dụng khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng chiến tranh, hay các cuộc tấn công khủng bố “ nhằm biện minh cho các biện pháp chống dân chủ” (trang 93). Những thí dụ lịch sử minh họa cho quan điểm này không chỉ bao gồm sự nổi dậy của Adolf Hitler ở Đức Quốc, mà gần đây là Alberto Fujimori ở Peru, và Hugo Chávez ở Venezuela. Giống như bất kỳ trò chơi nào, sự điều hành dân chủ được xây dựng dựa trên những quy định, bao gồm cả chính thức và không chính thức. Tuy nhiên các nhà thuyết phục thiếu kinh nghiệm thường sử dụng những cuộc khủng hoảng để bẻ cong, hoặc thay đổi  quy tắc của trò chơi nhằm mục đích chính trị của họ. Trong mỗi trường hợp như vậy các nhà chính trị có uy tín bỏ qua những dấu hiệu khuyến cáo, khai mào cho sự thăng tiến của những nhân vật [được cho là] mị dân.

Bốn chỉ số chính hoặcbốn dấu hiệu chính khuyến cáo những thái độ, có liên quan đến hành vi độc đoán mà Levitsky và Ziblatt vạch ra đó là:

*. (1) sự bác bỏ bằng lời nói hoặc bằng hành động về các quy tắc dân chủ của trò chơi;

*. (2) sự phủ nhận tính hợp pháp của các đối thủ chính trị;

*. (3) sự dung thứ hoặc khuyến khích bạo lực, và

*. (4) sẵn sàng cắt giảm quyền tự do dân sự của các đối thủ, bao gồm cả các phương tiện truyền thông (trang 21-24).

Theo các tác giả: Chúng ta nên đặc biệt thận trọng, khi trên thực tế Tổng Thống Trump [được cho là] kiểu mẫu của từng đặc điểm này (trang 65-67).

Mãi đến năm 2016 hệ thống dân chủ Hoa Kỳ có thể chống chọi với những khuynh hướng độc tài không nao núng như vậy, và loại bỏ sự mị dân công khai theo hai cách, cả chính thức và không chính thức. Từ khi Tổng Thống Trump xuất hiện, những người bảo vệ nền dân chủ (trang 37), chẳng hạn như các nhà lãnh đạo và những ông chủ của các đảng chính trị, đã loại bỏ những người cực đoan ra khỏi đảng một cách có hiệu quả, cả ở cánh tả chẳng hạn như ông Huey Long, Cựu Thống Đốc và Thượng Nghị Sĩ Tiểu Bang Louisiana, cũng như ở cánh hữu chẳng hạn như Thượng Nghị Sĩ Joseph McCarthy thuộc Tiểu Bang Wisconsin. Tuy nhiên như Levitsky và Ziblatt lập luận, nền dân chủ không thể tồn tại khi chỉ thông qua những kênh chính trị chính thức đơn độc. “Các nền dân chủ có luật lệ thành văn (hiến pháp) và trọng tài (tòa án). Nhưng những quy định này hoạt động tốt nhất và tồn tại lâu nhất tại những quốc gia - nơi văn bản hiến pháp là những quy định  bất thành văn của chính họ về trò chơi ”(nhấn mạnh bản gốc, trang 101), những quy định bất thành văn này được Levitsky và Ziblatt gọi là “những lan can mềm của nền dân chủ ”(Trang 101).

Hai tiêu chuẩn phi chính thức vô cùng quan trọng mà các tác giả nhấn mạnh đến, cũng như [dùng để] giải thích sự vững mạnh của nền dân chủ Hoa Kỳ,  đó là (1) khoan dung lẫn nhau và (2) thể chế nhẫn nhịn (*). Quy tắc đầu tiên đề cập đến sự thừa nhận tính hợp pháp của các đối thủ chính trị, của một người cạnh tranh quyền lực thông qua quá trình dân chủ, miễn là họ tuân theo những quy  định của hiến pháp (trang 102). Sự khoan dung lẫn nhau không bao gồm việc sử dụng, kể cả sự khuyến khích, đe dọa và bạo lực để ngăn cản các đối thủ chính trị tranh giành chức vụ. Quy tắc thứ hai liên quan mật thiết đến pháp quyền; sự cấm đoán của thể chế có nghĩa là các quan chức được bầu chọn không thể thực hiện những hành động pháp lý cố ý [để dành] đặc quyền cho một nhóm cá nhân này, trong khi gây bất lợi cho một nhóm cá nhân khác. Thí dụ việc phê duyệt quan thuế bằng cuộc thăm dò ý kiến, ​​hoặc kiểm tra khả năng đọc viết như đã xảy ra trên khắp Miền Nam trong thời kỳ sau tái thiết, thường được áp dụng trên toàn dân, không liên quan đến chủng tộc. Tuy nhiên các tiểu bang Miền Nam đã phê duyệt đạo luật này, khi biết rõ mục đích dự kiến [của việc thăm dò về thuế, hay kiểm tra khả năng đọc viết] là để tước đoạt quyền lợi của những người Mỹ gốc Châu Phi, những người đã bỏ phiếu áp đảo cho Đảng Cộng Hòa, và do đó khôi phục lại sự thống trị của Đảng Dân Chủ.

***
FOOTNOTES:

*. (Page 8):  “tragic paradox of the electoral route to authoritarianism is that democracy’s assassins use the very institutions of democracy—gradually, subtly, and even legally—to kill it”

*. (Page 10): “it rhymes”

*. ( Page 92): One of the great ironies of how democracies die,” Levitsky and Ziblatt state, “is that the very defense of democracy is often used as a pretext for its subversion.”

*. (Page 93): “to justify antidemocratic measures”

*. (Page 21-24): (1) the rejection, in words or action, of the democratic rules of the game, (2) the denial of the legitimacy of political opponents, (3) toleration or encouragement of violence, and (4) a willingness to curtail civil liberties of opponents, including the media.

*. (Page 65-67): According to the authors, we should be wary of the fact that Trump exemplifies each of these characteristics

* (Page 101, emphasis original): “Democracies do have written rules (constitutions) and referees (the courts). But these work best, and survive longest, in countries where written constitutions are by their own unwritten rules of the game”

*. (Page 101): “the soft guardrails of democracy”

*. (Page 37): Until the rise of Trump, the gatekeepers of democracy

*. (*). (1) mutual toleration and (2) institutional forbearance.

*. (Page 102): The first norm refers to the acknowledgement of the legitimacy of one’s political opponents to compete for power through the democratic process, so long as they play within constitutional rules

***
Sunday October 20,2020,  11:01am

Nền dân chủ Mỹ có đang chết?

Tôi đọc How Democracies Die với một sự quan tâm đặc biệt vì như tiêu đề quyển sách đặc vấn đề về sự sống còn của nền dân chủ Mỹ, một đề tài càng nóng hơn những ngày nay với cuộc bầu cử TT Mỹ mà trọng tâm chú ý không ai khác là đương kim TT Donald Trump, một người phá vỡ hệ thống, và có thể phá vỡ cả nền dân chủ Mỹ (?).

Quyển sách rất công phu, đầy dữ liệu, thông tin về các vấn đề về cách thức tổ chức bầu cử ở Mỹ, về quá trình đi đến thể chế độc đoán ở nhiều nước. Trân trọng cảm ơn các tác giả Steven Levitsky, Daniel Ziblatt, là hai nhà nghiên cứu chính trị tại Harvard.

Sau đây là một số bình luận về quyển sách.

1. Quyển sách đề ra một hình mẫu nhà lãnh đạo độc đoán mà ông Trump thỏa gần như tất cả mọi tiêu chí (đe dọa truyền thông, đòi bỏ tù đối thủ chính trị...). Tuy nhiên đáng tiếc đây không phải là hình mẫu có từ trước mà được xây dựng sau khi ông Trump đã lên vũ đài chính trị. Độc giả có thể có suy nghĩ là các tác giả đang xây dựng một hình mẫu mà ông Trump thỏa nhiều điểm để kết luận ông ấy là nhà độc đoán. Điều này làm giảm tính thuyết phục của kết luận.

2. Quyến sách kể về quá trình thâu tóm quyền lực và trở thành độc tài/độc ác của nhiều lãnh đạo trên thế giới từ Chavez đến Mussolini hay Hitler. Việc quyển sách đặt song song và so sánh cách thức đi lên quyền lực của ông Trump và các tên độc tài khét tiếng khác có thể làm độc giả liên tưởng về một viễn cảnh tương tự. Đây có vẻ là thủ pháp của một tài liệu chính trị hơn là một quyển sách nghiên cứu thuần túy khách quan.

3. Do được viết vào năm 2018, quyển sách chưa quan sát hết các tiến triển của nhiệm kỳ ông Trump. Các tác giả cũng đã rất có trách nhiệm khi kết luận ông Trump chỉ có những dấu hiệu trở thành nhà độc đoán chứ không thực hành sự độc đoán đó (ví dự như báo chí vẫn trên cả tự do chỉ trích ông Trump...). Nên chúng ta có thể quan sát thêm để bổ sung nhận định của các tác giả.

Quan sát thêm của riêng tôi là ông Trump đến hiện giờ chưa bao giờ có ý định xây dựng một hệ thống riêng về truyền thông và quyền lực (kiểu Gestapo hay thân tín kiểu Goebbels) nào để tiến đến thật sự độc đoán hay độc tài. Ông ấy chỉ dừng lại ở dọa miệng và trên Twitter. Thẳng thắn mà nói thì dọa như vậy cũng là một điều không nên của một lãnh đạo nước dân chủ. Và tuy không xây dựng hệ thống, cách thức của ông Trump có thể làm căng thẳng xã hội và bớt kiềm chế những nhóm cực đoan.

4. Tuy nhiên tôi thật sự thấy còn một khoảng cách RẤT XA từ mối quan ngại về ông Trump đến suy nghĩ rằng nền dân chủ có thể chết ở Mỹ. Thứ nhất, thực tế là đệ tứ quyền lực và thậm chí xã hội đã liên tục tự do mãnh liệt chỉ trích ông Trump mà không gặp bất cứ khó khăn gì. Thứ nhì, các nhánh quyền lực khác vẫn hoạt động mạnh mẽ hơn bao giờ hết trong việc kiểm soát thậm chí có khả năng hạ bệ ông Trump. Thứ ba, ông Trump dầu cố gắng hết mức, chỉ có quyền hạn trong phạm vi hành pháp của mình, ví dụ không có quyền giải tán quốc hội. Thứ tư, dầu ông Trump có thể là đại diện mạnh nhất, ông không phải là người đầu tiên có những cách thức kém xây dựng như xuyên tạc đối thủ, ít hợp tác liên đảng (một trong những dấu hiệu của suy thoái dân chủ, theo các tác giả). Các cách thức này đã có từ trước ông Trump từ cả hai đảng.

Thứ năm, quan trọng nhất và chiếm nhiều trang sách, các tác giả đặt vấn đề về sự thất bại của cơ chế sàng lọc ban đầu của đảng Cộng hòa mà kết quả là đã để lọt một người như ông Trump vào làm Ứng cử viên và cuối cùng là TT Mỹ. Tuy nhiên các tác giả cũng phải thừa nhận là một cơ chế trù bị như vậy nếu quá khắt khe cũng sẽ không dân chủ từ trong trứng nước và lịch sử đã có nhiều biến động trong cả hai đảng do các ứng cử viên tự do được dân chúng tin tưởng bị vài tai to mặt lớn trong đảng Cộng hòa hay Dân chủ ép uổng loại đi.

Ông Trump đã chiến đấu từ những ngày đầu và đã giành chiến thắng. Đó là điều các tác giả cũng công nhận.

Về điểm này, góc nhìn tiêu cực nhất có thể thấy cơ chế sàn lọc đã để lọt một thảm họa. Nhưng góc nhìn tích cực, ủng hộ ông Trump, hay thậm chí khách quan hơn cũng có thể thấy ông Trump là đại diện mãnh liệt nhất của nước Mỹ dân chủ, ý chí người dân được thể hiện một cách trọn vẹn nhất thông qua bầu cử, một nước Mỹ tự do, liên tục thay đổi và thích nghi. Nếu tiêu cực nhất xem ông Trump là một vấn đề thì rõ ràng nước Mỹ cũng là nước tiên phong.

Chẳng phải chính cũng chính cơ chế bầu cử của nền dân chủ (mà có người lo ngại đang chết đó) không vừa mới tiên phong bầu lên một Tổng thống da đen Barack Obama?

Từ bao giờ chúng ta chia tay với tinh thần dám làm, dám nói khác, dám khởi sự trong chính trị? Từ bao giờ chúng ta chia tay với tinh thần thay đổi có thể không đến từ cả hệ thống cồng kềnh, mà từ một nhóm hai thậm chí một cá nhân? Và cá nhân đó trong trường hợp này là ông Trump.

5. Phần về cuối của sách bàn về một trong những lý do của sự phân cực trong chính trị Mỹ, đó là màu da. Càng ngày càng nhiều cử tri da màu bỏ phiếu cho đảng Dân chủ và cử tri da trắng cho phía đảng Cộng hòa. Sách đã có cái nhìn khá công bằng về sự góp phần trách nhiệm của cả hai đảng trong việc hình thành sự phân cực. Tuy không chia sẻ hoàn toàn các cách thức giải quyết được đưa ra nhưng tôi đồng ý hoàn toàn với các tác giả về tính nghiêm trọng của vấn đề, và việc phải giải quyết nó bằng các giải pháp nâng dần điều kiện kinh tế, xã hội của các cộng đồng bị bỏ quên, không phân biệt màu da.

Các tác giả cũng đề ra những giải pháp chính trị trong đó có việc đảng Cộng hòa cần bước ra khỏi phạm vi chỉ phục vụ cho cộng đồng người da trắng của mình. Đây là điểu tôi đồng ý. Nhưng không hiểu vì sao các tác giả lại tỏ vẻ không đồng tình với việc đảng Dân chủ cũng nên bớt những chính sách chỉ thiên cho các cộng đồng da màu.

Tôi nghĩ cả hai đảng đều nên đến với cộng đồng bên kia nhiều hơn. Hay biết đâu được đó sẽ là việc của một đảng thứ ba, một tương lai có lẽ của nền dân chủ Mỹ đang thay đổi và thích nghi từng ngày?

TRANG CHÍNH | TIN TỨC | BLOG

An ninh mạng Đông Nam Á trước sự tấn công của Trung Quốc

Nguyễn Quang
2020-10-24

• In trang này
• Chia sẻ
• Ý kiến của Bạn
• Email

Hình minh hoạ. Hình chụp hôm 4/8/2010: một người thuộc Liên minh Red Hacker sử dụng máy tính ở văn phòng tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc

 AFP

Ngày 21/10/2020, Cơ quan An Ninh Quốc gia Mỹ công bố một báo cáo nhấn mạnh 25 lỗ hổng mà các nhóm hackers do nhà nước Trung Quốc tài trợ đang tìm cách khai thác. Điều này lại khiến cho mối lo an ninh mạng của các nước Đông Nam Á trước sự tấn công của gián điệp Trung Quốc.

Đội ngũ gián điệp mạng Trung Quốc đã tấn công Đông Nam Á từ lâu. Đã đến lúc chính phủ các nước thành viên Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cần tìm ra cách hiệu quả để "bịt lỗ hổng" công nghệ hiện nay.

Một công ty viễn thông ở Philippines mới đây đã thuê dịch vụ của một công ty an ninh mạng có trụ sở tại Mỹ nhằm tăng cường khả năng phòng thủ trước các mối đe dọa tiềm ẩn do gián điệp mạng Trung Quốc gây ra. Đây là công ty mới nhất trong một loạt các tập đoàn ở Đông Nam Á thuê công ty an ninh mạng để tăng cường hệ thống phòng thủ trực tuyến của mình. Có nguồn tin cho rằng hoạt động gián điệp mạng do Bắc Kinh đứng đầu đang nhắm vào các quan chức chính phủ và các cơ sở hạ tầng nhà nước khác trên khắp Đông Nam Á. Các báo cáo này khẳng định Trung Quốc đang sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để tăng cường hoạt động tình báo trong khu vực, bao gồm sử dụng các điệp viên, sử dụng bot, hack và mua thông tin.

Sự phát triển cơ sở hạ tầng gián điệp của Trung Quốc ở Đông Nam Á là mối đe dọa hiện hữu đối với an ninh khu vực. Do đó, đã đến lúc các nước ASEAN phải có kế hoạch "bịt lỗ hổng" này, nếu không, có nguy cơ Bắc Kinh có thể nghe trộm các cuộc thảo luận của chính phủ.

Lỗ hổng cho gián điệp mạng của Trung Quốc ở Đông Nam Á

Tháng 7/2020, một công dân Singapore đã bị kết tội do làm gián điệp cho cơ quan tình báo Trung Quốc và phải đối mặt với án tù ít nhất 10 năm. Jun Wei Yeo - cựu nghiên cứu sinh của Trường chính sách công Lý Quang Diệu - thừa nhận đã thành lập một công ty tư vấn giả mạo trên LinkedIn nhằm tạo lập quan hệ với Mỹ cũng như các quan chức chính phủ và quân đội Đông Nam Á. Tin tặc Trung Quốc đã theo dõi các chính phủ và doanh nghiệp ở Đông Nam Á từ hơn một thập kỷ qua. Theo báo cáo của công ty an ninh mạng FireEye, các hoạt động gián điệp mạng của Trung Quốc bắt đầu từ trước năm 2005 và “tập trung vào các mục tiêu - trong chính phủ và giới thương mại - nắm giữ các thông tin chính trị, kinh tế và quân sự quan trọng về khu vực". Các tác giả của báo cáo cảnh báo: “Một nỗ lực phát triển có kế hoạch, bền bỉ như vậy cùng với các mục tiêu và sứ mệnh khu vực của nhóm tin tặc khiến chúng tôi tin rằng hoạt động này được nhà nước bảo trợ - rất có thể là chính phủ Trung Quốc”.

Hình minh hoạ. Cờ Trung Quốc bay trước văn phòng của Google ở Bắc Kinh Reuters

Năm 2011, các nhà nghiên cứu của công ty an ninh mạng McAfee cho biết một chiến dịch có liên hệ với Trung Quốc mang tên “Shady Rat” đã tấn công các chính phủ châu Á, trong đó có Ban Thư ký ASEAN. Theo một báo cáo khác, Trung Quốc đã tiến hành ít nhất 6 chiến dịch gián điệp mạng khác nhau ở khu vực Đông Nam Á kể từ năm 2013. Indonesia, Myanmar, Đài Loan và Việt Nam được cho là mục tiêu chính của các chiến dịch này. Tin tặc Trung Quốc cũng đã nhắm mục tiêu vào các trường đại học ở cả Mỹ và Đông Nam Á nhằm tìm cách tiếp cận các bí mật quân sự hàng hải. Bắc Kinh có thể đang theo dõi các chính phủ Đông Nam Á để đánh cắp các tài liệu và kế hoạch liên quan đến hoạt động ở Biển Đông. Trong mọi trường hợp, điều này không phải là điềm báo tốt cho an ninh khu vực.

Công cụ và phương pháp sử dụng của Bắc Kinh

Trong một nỗ lực nhằm chiếm thế thượng phong trong cuộc chiến thông tin, Trung Quốc đã triển khai nhiều kỹ thuật và công cụ hack, trong đó có cả việc bán công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) của mình cho các quốc gia Đông Nam Á. Ví dụ, Trung Quốc gần đây đã lắp đặt một hệ thống giám sát bằng AI ở Manila, thủ đô của Philippines. Trung Quốc đã tài trợ cho dự án trị giá 400 triệu USD này trong khuôn khổ Sáng kiến "Vành đai và Con đường"; cả Huawei và Tập đoàn xây dựng và viễn thông quốc tế Trung Quốc (CITCC) đều tham gia dự án. Như Hugh Harsono đã từng viết trên tờ The Diplomat, ví dụ này cho thấy “Trung Quốc đang sử dụng trí tuệ nhân tạo cùng các công nghệ khác để có được chỗ đứng trong các hệ thống liên lạc và an ninh nước ngoài”.

Có những ví dụ khác về việc phần mềm Trung Quốc đang được sử dụng tại một số trung tâm tổng đài và quản lý cơ sở dữ liệu chính phủ trong khu vực. Các điệp viên của Bắc Kinh cũng sử dụng các nguồn khác như LinkedIn để truy cập các tài liệu và thông tin đã được phân loại. Ví dụ, vào năm 2017, cơ quan tình báo Đức công bố rằng các quan chức tình báo Trung Quốc đã sử dụng LinkedIn để nhắm mục tiêu vào ít nhất 10.000 người Đức.

Trong một nỗ lực nhằm vào Đông Nam Á, một nhóm tin tặc Trung Quốc có tên là “APT 30” đã phát triển phần mềm độc hại có khả năng đánh cắp dữ liệu từ các mạng bảo mật cao. Chuyên gia Franz-Stefan Gady nói với tờ The Diplomat khi đề cập đến một báo cáo của Fire Eye năm 2015: “APT 30 đặc biệt quan tâm đến các hoạt động của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 thành viên nhằm hiểu rõ hơn về các động lực chính trị của Đông Nam Á".

ASEAN có thể làm gì để ứng phó với các thách thức?

Bằng chứng cho thấy các chính phủ ASEAN vẫn dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công mạng từ Trung Quốc. Cho đến nay, ASEAN vẫn chưa có nỗ lực chiến lược và phối hợp nào để thực hiện các biện pháp phòng thủ an ninh mạng. Trao đổi với hãng tin Reuters, nhà nghiên cứu Miguel Gomez thuộc trường Đại học De La Salle ở Philippines cho biết: “ASEAN từ lâu đã nhận ra sự cần thiết phải có một hệ thống phòng thủ an ninh mạng hiệu quả, song có rất ít hành động về vấn đề này”. Điều này diễn ra bất chấp bằng chứng cho thấy tin tặc Trung Quốc không chỉ tấn công các chính phủ Đông Nam Á mà cả ASEAN. Việc lan truyền thông tin sai lệch và các cuộc tấn công mạng của Bắc Kinh vào Đông Nam Á đã gia tăng nhanh chóng do đại dịch COVID-19. Sự leo thang trong hoạt động này có nghĩa là ASEAN có thể phải nhờ đến sự trợ giúp từ các quốc gia có chuyên môn hơn.

Mỹ trước đây đã cam kết trợ giúp ASEAN xây dựng năng lực không gian mạng và thúc đẩy hợp tác khu vực giữa các quốc gia thành viên trong lĩnh vực an ninh mạng. Dù có hay không có sự hỗ trợ từ bên ngoài, đã đến lúc ASEAN cần phát triển một hệ thống có khả năng bảo vệ không gian mạng của mình. Nếu không, an ninh khu vực sẽ do gián điệp mạng của Bắc Kinh định đoạt.

Việt Nam cần thay đổi cách tiếp cận và mục tiêu của an ninh mạng

Báo chí Việt Nam cho biết, ngày 15/8/2017, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã tổ chức Lễ công bố quyết định thành lập Bộ tư lệnh Tác chiến không gian mạng.

Theo báo Quân đội nhân dân cho biết “Bộ tư lệnh Tác chiến không gian mạng là đơn vị đầu mối trực thuộc Bộ Quốc phòng, giúp Bộ Quốc phòng thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng và công nghệ thông tin trong toàn quân.”

Tuy nhiên, dường như phía Việt Nam chưa đặt đúng mục tiêu và vai trò của lực lượng tác chiến an ninh mạng này. Báo Quân đội nhân dân cũng cho biết: “Bộ tư lệnh Tác chiến không gian mạng sẽ đóng vai trò nòng cốt trong bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng; là lực lượng quan trọng tham gia bảo đảm an ninh, an toàn không gian mạng quốc gia, đấu tranh phòng, chống tội phạm công nghệ cao và “diễn biến hòa bình” trên không gian mạng; góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền của Tổ quốc cả trên đất liền, trên không, trên biển và trên không gian mạng.”

Trong một bài viết của Thiếu tướng, PGS.TS Lê Văn Thắng - Giám đốc Học Viện An ninh Nhân dân đăng trên báo Tuyên giáo cũng khẳng định: “Ở bên ngoài, các thế lực thù địch triệt để sử dụng hệ thống thông tin để tác động, can thiệp nội bộ, hướng lái chính sách, thao túng dư luận, thúc đẩy “cách mạng màu” ở Việt Nam; xâm phạm độc lập, chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, tiến hành chiến tranh thông tin đối với Việt Nam. Các tổ chức phản động lưu vong, khủng bố tăng cường hoạt động tấn công, phá hoại hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia; sử dụng không gian mạng để tán phát thông tin xấu, độc hại, kích động biểu tình, bạo loạn; hình thành các hội, nhóm, các tổ chức chính trị đối lập,… Các tổ chức tin tặc, tổ chức tội phạm thực hiện các cuộc tấn công mạng tự phát, đơn lẻ hoặc có chủ đích nhằm vào hệ thống thông tin trọng yếu quốc gia, làm tê liệt, gây gián đoạn hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, quản lý kinh tế-xã hội của các cơ quan Đảng, Nhà nước.”

Dường như, an ninh mạng đối với chính quyền Việt Nam chỉ chú trọng tới việc bảo vệ chế độ trước các “tổ chức phản động nước ngoài” là chính. Trong khi, đây có thể chỉ là những tổ chức xã hội dân sự, vốn muốn có sự phản biện xã hội, trước tình trạng tham nhũng, bất công diễn ra trong nước, chứ không có ý định, hoặc cũng không đủ sức mạnh để có thể lật đổ chế độ hiện hành ở Việt Nam. Chưa kể, Luật an ninh mạng dường như chỉ để bóp nghẹt những tiếng kêu phản kháng của người dân trước những áp bức, bất công trong xã hội.

Bên cạnh đó, các hoạt động tấn công từ gián điệp mạng của Trung Quốc để can thiệp vào tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam thì gần như các tài liệu của Việt Nam rất ít đề cập tới, nếu có chỉ là đề cập rất ít ỏi, trong khi, đây mới thực sự là sự nguy hiểm đối với chế độ cũng như với toàn thể xã hội Việt Nam. Chính vì vậy, với các tình huống thực tại đang diễn ra, chính quyền Việt Nam và lực lượng an ninh mạng cần phải xác định chính xác mục tiêu, vai trò chính yếu của an ninh mạng trong thời điểm hiện nay.

* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đà Á Châu Tự Do